مفاهیم نگهداری نرم افزار

مفاهیم نگهداری نرم افزار

نگهداری نرم افزار و تکامل آن معمولا با خصوصیتهای هزینه بالا و سرعت پایین پیاده سازی شناخته میشوند. اگرچه این فعالیتها غیرقابل اجتناب هستند اما تقریبا تمامی نرم افزارهایی که حتی مفید و موفق نیز بوده اند درخواستهای ارائه شده توسط کاربر را برای تغییر و بهبود به کار برده اند.

این مجموعه فعالیتها جزو آخرین فعالیتهایی هستند که در فرآیند توسعه نرم افزار انجام میشوند و در تعریفی دقیقتر، پس از آنکه نرم افزار پذیرفته شد و نصب گردید مجموعه فعالیتهایی جهت نگهداری نرم افزار بصورت عملیاتی انجام میگردند.

نگهداری نرم افزار تحت استاندارد IEEE 1219 بدین صورت تعریف میشود : "دستکاری یک محصول نرم افزاری پس از آنکه تحویل داده شد برای تصحیح خطاها، بهبود کارایی و یا سایر صفات، و یا تطبیق محصول برای یک محیط تغییر یافته. "

مفاهیم نگهداری نرم افزار:

فعالیتهایی که در مرحله نگهداری نرم افزار انجام میشود به چهار دسته تقسیم میگردند که به شرح مختصر هرکدام در ادامه خواهیم پرداخت.

♦ نگهداری تصحیحی

فرآیند دریافت گزارشات از خطاها، رفع مشکلات و تصحیح آنها نگهداری تصحیحی نام دارد. معمولا انجام یک تست کامل بر روی یک سیستم نرم افزاری بزرگ کاری غیرعملی است و بنابراین میتوان فرض کرد که هر سیستم نرم افزاری بزرگ حتما دارای خطا خواهد بود. در چنین تستهایی باید برای حالات عمومی به صورت کامل انجام شود اما خطاهای معمولا ناشناخته باقی می مانند.

 

♦ نگهداری تطبیقی

فرآیند تعیین تاثیر تغییرات محیطی روی یک سیستم نرم افزاری و سپس دستکاری سیستم به نحوی که بر این تغییرات فایق آید نگهداری تطبیقی نامیده میشود. یک سیستم نرم افزاری  را نمیتوان جدا از محیط عملیاتی خود در نظر گرفت. آنها معمولابا سیستم عامل، پایگاه داده، واسط کاربر، پروتکل های شبکه ای، بسته های نرم افزاری خارجی و چارچوبهای سخت افزاری گوناگون در محاوره هستند و تغییر هرکدام از این عوامل محیطی بر روی نرم افزار تاثیر میگذارد.

 

♦ نگهداری تکمیلی

فرآیند دریافت پیشنهادات و درخواستهایی برای توسعه و یا دستکاری نرم افزار ،ارزیابی تاثیرات و پیاده سازی آنها نگهداری تکمیلی نامیده میشود. حتی اگر یک سیستم کاملا موفق باشد باز هم فردی پیدا خواهد شد که تقاضای اضافه شدن قابلیتهای جدید و یا توسعه قابلیتهای موجود را داشته باشد. همچنین گاهی ممکن است درخواستهایی مبنی بر تغییر یکی از قطعات سیستم و یا واسطهای آن قطعه مطرح گردد که همه این موارد تحت عنوان نگهداری تکمیلی قرار میگیرند.

 

♦ نگهداری پیشگیری کننده

فرآیند برنامه ریزی برای تغییر ساختار کد برنامه و پیاده سازی و تست آنها جهت اطمینان یافتن از عدم وجود تاثیرات منفی نگهداری پیشگیری کننده نامیده میشود. گاهی تغییرات مورد نیاز برای یک نرم افزار کاملا به دلایل داخلی ایجاد میشوند. این تغییرات هیچگونه تاثیر مستقیمی برای کاربر ندارند اما نگهداری آتی نرم افزار را آسانتر خواهند کرد.

 

در نگهداری نرم افزار مسائل مختلفی از جمله روش انجام، هزینه ها، مسائل و مشکلات، قابلیت نگهداری نرم افزار و تاثیرات جانبی مطرح میگردند:

♦ ساخت یافتگی نگهداری

نگهداری را میتوان به دو روش ساخت یافته و غیر ساخت یافته انجام داد. در روش غیر ساخت یافته مستقیما به سراغ کد برنامه رفته و تغییرات اعمال میگردد.بر خلاف آن در روش ساخت یافته، ابتدا طراحی اصلی و اولیه را وراسی و تغییر میدهد و سپس کد را برای منطبق ساختن آن با طراحی جدید تغییر میدهد.

 

♦ هزینه های نگهداری

معمولا 60 درصد از تلاشهای سازمانی نرم افزار صرف نگهداری میشود. یعنی هزینه بسیار زیادی را باید صرف نگهداری نمود.گاهی این فعالیتها به دلیل راضی نشدن مشتری است که میتوانند منجر به از دست دادن شانسهای جدید برای توسعه نرم افزار گردند.

♦ مشکلات نگهداری

در فرآیند نگهداری نرم افزار ممکن است گاهی به دلایلی مشکلاتی بوجود آیند که نتوان نگهداری را به صورت مطلوب انجام داد. این دلایل عبارتنداز:  مستندسازی نامناسب برای تکامل نرم افزار، مستندسازی نامناسب برای طراحی و ساختار نرم افزار، از دست دادن دانش نرم افزار به دلیل تغییر اعضای تیم، نداشتن اجازه برای تغییر در طراحی نرم افزار اصلی .

♦ قابلیت نگهداری نرم افزار

این قابلیتها به میزان سهولتی بازمیگردند که میتوان نرم افزار را شناخت، تصحیح کرد، تطبیق و یا گسترش داد. این قابلیت ها توسط اعمال این موارد بهبود می یابند: طراحی اولیه خوب و ساختار نرم افزاری قابل درک، مستندسازی کامل، تشریحی و دقیق، استفاده از استانداردها، موجود بودن حالات تست گسترده.

♦ تاثیرات جانبی نگهداری

بر اثر دستکارس های اعمال سده به یک سیستم هر خطا و یا رفتار غیر قابل انتظاری ممکن است اتفاق بیفتد. این تاثیرات بر اثر سه دسته ممکن است ایجاد شوند: تاثیرات جانبی کدنویسی، تاثیرات جانبی داده، تاثیرات جانبی مستندسازی.